ultrasubiektywna instrukcja obsługi pamiętnika

W jednym z moich nagłych przypływów bezwzględnego sprzątania wszystkiego, co stanie na mojej drodze, znalazłam pamiętnik sprzed sześciu lat. Chyba nie muszę dodawać, jaki los spotkał dalsze robienie porządków.

Wszystko zaczęło się jakiś czas temu, kiedy Riennahera napisała o tym, jak pisać pamiętnik. Jako że pamiętniki to moja słabość od zawsze, też zapragnęłam dorzucić swoje trzy grosze. A kiedy znalazłam wspomniany już dziennik z gimnazjum, potrzeba ta stała się wręcz nieodparta. A z takimi potrzebami nawet nie będę próbowała walczyć.

Mówiąc o słabości, mam na myśli dwie rzeczy: po pierwsze fakt umiłowania pamiętników do tego stopnia, że miałam ich kilkanaście, każdy pisany inaczej, po drugie fakt rychłego zarzucania pomysłu pisania. Były pamiętniki z podstawówki, pamiętniki z gimnazjum, próba pisania pamiętnika w liceum i wyrywkowe notowanie na studiach. Była codzienność prozaiczna aż do bólu, były przemyślenia, zaskakująco głębokie, jak na tamten czas, były smuty, przeżywania, rozważania i „terapie”, które układały mi w głowie niepokojące mnie kwestie. Trudno jest oceniać, co z takiego wachlarzu możliwości było najbardziej wartościowe, wiem jednak, że wszystkie niezmiennie przynosiły mi zażenowanie i ślady na czole po solidnych fejspalmach. Odczułam je do tego stopnia, że zapragnęłam pomóc swoim współpamiętnikowiczom: oto instrukcja, jak postępować z tą delikatną materią (choć fejspalmy i tak pozostaną nieuniknione). Instrukcja, która jest z mojej strony czystą hipokryzją, bo złamałam większość własnych zaleceń. Tym bardziej polecam serdecznie.

1. Pisz o pierdołach

Nic tak nie wchodzi po czasie, jak pierdoły właśnie. Pewnie, że dobrze jest odświeżyć też okoliczności ważnych wydarzeń, bez względu na to, czy były dobre, czy złe (rozważania, które z nich są źródłem mocniejszych fejspalmów, spełzły na niczym. Obydwa, czytane po czasie, są jazdą bez trzymanki). Ale one tak czy inaczej zostają w głowie – może i zaburza się ówczesny sposób ich postrzegania, może częściowo są wypaczane przez czas, ale zostają. A codzienność, nawet najbardziej prozaiczna, najlepiej oddaje klimat dawnych czasów. To bodaj jedyny sposób, żeby odtworzyć ówczesną specyfikę patrzenia na rzeczywistość. I pośmiać się z własnej głupoty. Mówcie co chcecie, ale kolejne kartki o tym, co działo się w szkole, i o feriach spędzonych z przyjaciółką i z nosem w kolejnym tomie Harry’ego Pottera, mają niemal moc sprawczą. Już o włos byłam w tamtej rzeczywistości, jakieś dziesięć lat temu. Starość, proszę Państwa.

2. Obierz taktykę

Niezależnie od tego, czy to staranne kaligrafowanie w brokatowym pamiętniku kolorowymi długopisami (to naprawdę była podstawówka!), czy pisanie w przypadkowym zeszycie, Wordzie, na serwetce…, warto szarpnąć się na mini-strategię: albo piszemy o wszystkim, albo tylko czyścimy mózg, żeby się nie przeciążał od nadmiaru rozmyślania. Pierwsza opcja wymaga dużo cierpliwości i samozaparcia, natomiast druga – dużo wprawy w niszczeniu kompromitujących dowodów. Polecam pełne furii targanie, od razu człowiekowi lepiej na sercu. Jeśli też jesteś entuzjastą niszczenia własnych myśli, nie czytaj punktu trzeciego. Ten absolutnie wyklucza wybranie opcji czyszczenia mózgu, już spieszę wyjaśniać czemu.

3. Nie wyrzucaj pamiętników

Kiedy już wpada taki staroć w ręce i w tajemniczych okolicznościach zmusza mnie do przejrzenia swojej zawartości, w pakiecie z fejspalmami zawsze występuje zażenowanie i wzmożona potrzeba pozbycia się różnych starych rzeczy. Absolutnie zabraniam ulegania jej. Co prawda to trochę toksyczna relacja, bo ciągnie mnie do tego, co za chwilę wywoła we mnie negatywne emocje i znów popchnie do potrzeby pozbycia się tego steku bzdur – to takie klasyczne błędne koło. Ale dla wyłuskania klimatu warto się przemęczyć. Fajnie jest pamiętać więcej, niż tylko fakty.

Ale jeśli traktujesz pamiętnik tylko jak konfesjonał, niszcz zapiski, kiedy sytuacja się ustabilizuje. No chyba, że sprawi Ci jakąś sadystyczną przyjemność, kiedy otwierając pamiętnik po kilku latach przeczytasz tylko o pasmach nieszczęść, niedoli i złych decyzji. Wtedy nawet nie śmiem ingerować.

4. Nie opisuj wszystkiego

Na to zwykle nie ma czasu, może brakować też ochoty czy zaufania do osób, w których ręce może wpaść dziennik. Poza tym nie oszukujmy się, pamiętnik to świetny sposób na oszukanie mózgu i przemilczenie spraw, o których istnieniu chcemy zapomnieć. Ale okazuje się, że jeśli tylko nadmieni się o jakiejś rzeczy, cała otoczka magicznie wraca. Nic to, że to było coś prozaicznego i miało miejsce dekadę temu. Chyba, że to ze mną jest coś nie w porządku.

5. Zapisuj, co Ci towarzyszy

Czego słuchasz, co czytasz, co obejrzałaś i co zwiedziłaś. Wreszcie – co chciałabyś zrobić, o czym marzysz, a co planujesz całkiem realnie. Takie drobiazgi chłoną najbardziej, podobnie jak zdjęcia i… zapachy. Niedowiarkom polecam wdepnąć do perfumerii i powąchać ulubione perfumy sprzed kilku lat.

6. Pozwól sobie na to, czego nie wypowiesz na głos

Może nie przesadzałabym ze szczegółowymi planami torturowania dżdżownic, ale takie małe prztyczki w nos są super. Te trochę większe czasami też. Uwalniają emocje, a nikomu nie robią krzywdy. I wreszcie masz siłę spojrzeć tym wszystkim znielubionym osobistościom prosto w oczy i nawet się uśmiechnąć. Bez grymasu.

7. Nie kłam

Już lepiej przemilcz, po czasie nie zawsze da się zorientować, że coś majstrowałeś przy temacie. No chyba, że chodzi o wagę. Wtedy można lekko nagiąć rzeczywistość, tak dla zdrowotności.

8. Nie rozpamiętuj

Jakkolwiek przyjemnie by nie było znowu zanurzyć się ponownie w miłe chwile sprzed lat, każdy kij ma dwa końce, każdy medal dwie strony i tak dalej, i tak dalej. Było minęło, absolutnie nie ma sensu łapać dołów z powodu tego, co przeczytamy, bo to prowadzi do pełnego furii niszczenia kartek. A tego już na tym etapie raczej nie chcemy.

9. Pisz, żeby pamiętać, ale nie rób tego z taką myślą

Pisz dla siebie, nie tylko po to, żeby za jakiś czas mieć pamiątkę. Szybko wyczujesz sztuczność, nawet we własnych słowach. Po czasie wszystko się zamazuje, a pamiętnik to świetne okulary korekcyjne na rzeczywistość. Zaryzykuję nawet stwierdzenie, że dodaje ciut obiektywizmu wobec samej siebie. Kosmos.

10. Namów kogoś na pisanie

…żeby przypadkiem nie przegapił tak świetnej okazji. Ja na przykład namówię kiedyś swoje dziecko. To chyba nie jest jeszcze skrzywienie filologiczne, no nie?

A jakie są Twoje autobiograficzne doświadczenia?